Rüzgârla Konuşan Flüt: Jethro Tull Evrenine Yolculuk
Diyelim ki gece çöktü. Yağmur inceden cama vuruyor. Elinizde bir kitap, koltukta oturuyorsunuz; ama bu sefer gözleriniz kelimeleri değil, notaları takip ediyor. Ve birden — bir flüt sesi! Ama bu bildiğiniz flüt değil; sanki Pagan rüzgârlarının dile gelişi gibi, sanki İngiltere kırsalının tepelerinde yankılanan kadim bir anlatıcının sesi. İşte o anda Jethro Tull başlıyor.
Bir müzik grubunu anlamak bazen yıllar alır. Ama Jethro Tull’u ilk dinlediğinizde, anlamasanız bile büyülenirsiniz. Çünkü onların müziği anlamaktan çok hissetmekle ilgilidir. Rock’un, folk’un, cazın, klasik müziğin ve barok estetiğin iç içe geçtiği bu dünyada başrol çoğu zaman bir flütündür. Ve elbette Ian Anderson.
Bir Karakterin Ardında Saklı Grup
Jethro Tull bir gruptur ama aynı zamanda bir karakterin de adıdır: Ian Anderson’ın ta kendisi. Grup ismini 18. yüzyılda yaşamış bir tarım bilimcisinden alsa da, onunla hiçbir ilgisi yoktur. Bu ironik tercih, aslında grubun kimliğini tanımlar: Ciddiyetle alay eden bir entelektüellik.
Anderson bir rock yıldızından çok, eski bir İngiliz şatosunda yaşayan eksantrik bir yazar gibidir. Sahnede tek bacak üstünde flüt çalan bu adam, bir konseri vaaz, bazen de ortaçağ pazar yeri gibi sunar. O, izleyiciyi sadece dinletmeye değil, düşündürmeye ve bazen de kandırmaya çalışır. Müziğinde hikâye vardır, teatralite vardır, şiirsel alay vardır. Her albümde yeni bir evrene adım atarsınız ve hiçbir şey göründüğü gibi değildir.
Aqualung: İnanmayanların Marşı
1971 tarihli Aqualung, Jethro Tull’un başyapıtı sayılır. Ama bu sadece müzikal bir zirve değildir; aynı zamanda felsefi bir başkaldırıdır. Anderson, toplumun dışladığı evsiz bir adamı anlatırken, dini ikiyüzlülüğü de sert bir şekilde eleştirir. “My God” parçası sadece bir şarkı değil, bir meydan okumadır. Bu albümde hard rock rifleriyle pastoral flüt motifleri iç içe geçer. Aqualung karakteri, Victor Hugo’nun Jean Valjean’ı gibi zaman dışıdır.
Fakat bu albüm, birçoklarının düşündüğü gibi bir konsept albüm değildir. En azından Anderson’a göre. Bu da Jethro Tull’un ironisidir: İnsanlar anlam arar, o ise anlamla oynar.
Thick as a Brick: Bir Albümden Çok Bir Parodi
1972’de çıkan Thick as a Brick ise tam anlamıyla bir konsepte bürünmüş, hatta onu alaya almış bir albümdür. Bir çocuğun yazdığı iddia edilen epik bir şiirin bestelenmiş hali olan bu albüm, baştan sona tek bir şarkıdan oluşur. Aslında bu, dönemin prog rock gruplarının konsept albüm furyasına yapılmış zekice bir taşlamadır. Ama öyle bir taşlamadır ki, kendisi de o konseptin doruklarına ulaşmıştır.
Gazete formatında hazırlanan albüm kapağındaki sahte haberler, şarkı sözlerindeki göndermeler, her şey bir oyunun parçasıdır. Ve Anderson, bu oyunu ciddiyetle oynar. Çünkü zekânın ve mizahın birlikte çalıştığı nadir müzisyenlerdendir.
Folk Rock’un Başkaldırısı: Songs from the Wood ve Minstrels in the Gallery
70’lerin sonlarına gelindiğinde, Jethro Tull başka bir evreye geçer: pastoral anlatımın hüküm sürdüğü folk dönemine. Songs from the Wood (1977) ve Heavy Horses (1978), İngiliz kırsalını kutsayan, mitolojik öğelerle bezenmiş, flütün ve akustik gitarların öne çıktığı büyülü albümlerdir. Bu albümlerle Tull, yalnızca şehirli rock dinleyicisinin değil, doğanın sesini duymak isteyenlerin de kalbine ulaşır.
Bu dönemde grup, sanki eski İngiliz efsanelerini yeniden anlatıyor gibidir. Ama bu masallar karanlıktır; içlerinde modern dünyanın korkuları, teknolojiyle doğa arasındaki çatışma ve zamanın geçiciliği vardır. Bu, Tolkien’in dünyasına elektrik gitarla girilmiş bir yolculuktur.
Zamanla Dans: Jethro Tull’un Evrimi
Jethro Tull’un müziği sabit kalmaz; çünkü zaman da sabit değildir. 80’lerde elektronik öğelerle deney yapan grup, 1987’de Crest of a Knave albümüyle beklenmedik bir şekilde Grammy ödülü alır. Ironik olan şudur: Metallica gibi devlerle yarışıp “En İyi Hard Rock/Metal Performansı” ödülünü kazandıklarında kimse inanamaz. Hatta ödül sunucusu bile şaşırır. Ama bu, Jethro Tull’un hep yaptığı şeydir: Beklentileri altüst etmek.
Bu dönemde grup daha rafine bir sound’a ulaşırken, Anderson’ın lirik yapısı daha kişisel, daha yaş almış bir perspektifle zenginleşir. Jethro Tull yaşlanmaz; sadece evrilir.
Müzikal Anlatıdan Felsefeye
Jethro Tull’un müziği her zaman bir anlatı sunar. Bu anlatı bazen dini eleştirir, bazen modernizmi, bazen savaşları. Ama en çok da insanın içindeki çelişkiyi ortaya koyar. Flüt, bu müziğin hem silahı hem de kalemidir. Anderson onu bazen ağlatır, bazen konuşturur, bazen de alay ettirir.
Ve tüm bunlar olurken Jethro Tull, hiçbir zaman “saf” bir rock grubu gibi davranmaz. Onlar müziği, sahneyi, albüm kapağını, röportajı ve konseri bir bütün olarak görür. Her şey performansın bir parçasıdır. Her şey bir hikâyedir.
Kapanış: Bir Flütün Ardından
Jethro Tull’u anlamak için flütün izinden gitmelisiniz. O flüt sizi bazen İngiltere kırsalında bir ahıra götürür, bazen de sahnede ayakta dururken göz kırpan yaşlı bir ozanın yanına. Onlar, rock’un sadece elektrik gitarla yapılmadığını ispatlayan bir mucizedir. Ve bu mucize, hâlâ konserlerde, hâlâ yeni albümlerde yaşamaya devam eder.
Çünkü Jethro Tull sadece müzik değil, bir çağrıdır. Duyana kadar flüt çalmaya devam edecektir.
